Daha önce donanım özelliklerini yazıp kurulumunu yapmış olduğumuz sunucumuz, ilk kullanım esnasında DHCP istemci ile açılacak şekilde otomatik olarak ayarlanmış bulunmakta. Bu da demek oluyor ki evde kullanmış olduğunuz modemin bir özelliği olan, ağa bağlanmak isteyen cihazlara IP sağlama servisinin, sunucumuz için de sıradaki boş IP adresini atayacağı anlamına gelmektedir. Tabi bu durumda her ne kadar ev içerisinde 254 adet cihaz kullanılmayacağını varsaysak da, herhangi bir şekilde sunucunun yeniden başlaması gerektiği bir durumda, modem cihazı, sunucumuza bambaşka bir IP adresi atayabilir. Bunun önüne geçmek için önümüzde iki seçenek var. Tabi bu seçeneklerin ikisini birden kullanmanız daha sağlıklı bir ağ yapısı oluşturulmasını sağlar.

İlk olarak her modemde olmayabilecek bir özellik olan modem üzerinden sabit IP atama durumunu anlatacağım:

Bu özellik daha önce değindiğim gibi her modemde bulunmayabilir. Bulunan modemlerde ise bu ayar, modemin arayüzünden yapılır. Bu ayarı yapabilmeniz için öncelikle sunucunun MAC adresi bilgisine ihtiyacınız olacak. MAC adresini öğrenmek için aşağıdaki komutun çıktısına göz atmamız gerek:

# ifconfig

Bu komutun çıktısında aşağıdaki gibi ethernet kartına ait bilgiler görünür:

eth0      Link encap:Ethernet  HWaddr 70:71:bc:4b:aa:3c  
inet addr:192.168.1.2  Bcast:192.168.1.255  Mask:255.255.255.0
inet6 addr: fe80::7271:bcff:fe4b:aa3c/64 Scope:Link
UP BROADCAST RUNNING MULTICAST  MTU:1500  Metric:1
RX packets:7783591 errors:0 dropped:109 overruns:0 frame:0
TX packets:8576302 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0 txqueuelen:1000
RX bytes:7357030531 (7.3 GB)  TX bytes:776162943 (776.1 MB)

Göreceğiniz üzere “inet addr” satırında, sunucu DHPC modda modemden, ilk boş IP adresi olan 192.168.1.2 adresini almış. Bunu modemden değiştirmek için yukarıda “HWaddr” kısmında yazılı olan, ethernet kartının 12 karakterlik donanımsal adresini modemdeki ilgili alana yazıp, karşılığına da hangi IP’de sabit kalmasını istiyorsanız onu yazmanız gerek. Sunucu olarak kullanılacağını düşünürsek genede akılda kalacak IP’leri tercih etmeliyiz, Örneğin; 192.168.1.10

Bu ayarı modemden yaptığınız vakit, modem 192.168.1.10 adresini sadece bu MAC Adresine tahsis edecek ve sıradaki boş IP olsa dahi bu IP’den sonraki adresi başka makinelere tahsis edecektir. Böylece sunucuda herhangi bir değişikliğe gerek kalmaksızın, sunucu her açıldığında DHPC istemci aracılığı ile 192.168.1.10 adresini alacaktır.

Ben bu durumda sabit IP konusunda sıkıntı yaşamamak adına, sabit IP’ye sahip olması gereken her cihaz için IP bloğunun en sonundan başlayıp geriye doğru numaralandırmayı tercih ederim. Ya da modemde DHCP sunucu ayarlarından DCHP’den dağıtım dışı bırakılacak bir blok oluştururum. Mesela zaten sabit bir IP’si olan modem 192.168.1.1 ise DHCP’de 192.168.1.2 adresinden itibaren dağıtıma başlıyorsa bunu değiştirip 192.168.1.10 adresinden itibaren dağıtım yapmasını sağlarım. Böylece modem’e MAC ID girmeden de sadece cihazın IP adresini sabitleyerek 2-10 IP aralığında bir yere sabitleyip, sabit IP olmadan çalışan cihazların bu IP’lere yerleşmesinin önüne geçmiş olurum. Sunucunun 2-10 IP aralığına yerleşmesi için doğal olarak DHCP istemci ayarını değiştirip elle sabit bir IP vermemiz gerekir. Bunu nasıl yapacağımızı ise aşağıda açıklayacağım.

Sunucunun IP adresini sabitlemek için öncelikle o sunucuya doğrudan erişimimizin olması gerekmektedir. Bu işlemi yapmak için sunucuda oturum açtıktan sonra “Super User” olmanız gerekmektedir.

“Super User” olduktan sonra “/etc/network” klasörü altında “interfaces” dosyasında değişiklik yapmamız gerekiyor. Bunun için komut satırı editörü (nano) ile dosyayı açmamız gerekiyor.

# cd /etc/network
# nano interfaces

# This file describes the network interfaces available on your system
# and how to activate them. For more information, see interfaces(5).

# The loopback network interface
auto lo
iface lo inet loopback

# The primary network interface
auto eth0
iface eth0 inet dhcp

“# The primary network interface” satırın altında göreceğiniz üzere ethernet kartı DHCP clent olarak ayarlanmış durumda. Sabit IP haline getirmek için “iface eth0 inet dhcp” satırını başına “#” işareti koyarak yorum satırı haline getiriyoruz ve altına aşağıdaki satırları ekliyoruz:

# The primary network interface
auto eth0
#iface eth0 inet dhcp
iface eth0 inet static
address 192.168.1.10
netmask 255.255.255.0
network 192.168.1.0
broadcast 192.168.1.255
gateway 192.168.1.1
dns-nameservers 192.168.1.1

Bu ayarları satır satır açıklayacak olursak:

• iface eth0 inet static: Ethernet kartının sabit IP alacağını belirtir.
• address 192.168.1.10: Ethernet kartına 192.168.1.10 adresi verileceğini belirtir.
• netmask: Satırı için standart bir satır olduğunu ve detaylı bilgi için Google’a danışmanızı söyleyebilirim. Çok detaylı bir anlatım gerektirdiği için burada açıklamaya girmeyeceğim.
• network 192.168.1.0: IP adresinin hangi networkte bulunduğunu belirtir. Standart bir satırdır.
• broadcast 192.168.1.255: Ağa gönderilecek paketin ne kadar genişlikte bir ağa yayılmasını belirleyen satırdır. Bu satır da standart olarak yazılır.
  
• gateway 192.168.1.1: Ethernet kartı üzerinden internete erişmek için kullanılacak IP adresini belirtir, ki bu adres modemin adresidir.
• dns-nameservers 192.168.1.1: DNS adresini belirtir. Normalde DHCP ile bağlanıldığında modemin vereceği DNS adresidir. İhtiyaca göre bu satıra aralarında boşluk bulunacak şekilde Google ya da başka bir DNS sunucu adresini girebilirsiniz.

Ayarları girdikten sonra dosyayı kaydedip sunucuyu yeniden başlattığınızda sunucu artık “192.168.1.10” adresi ile açılacaktır. Ayarların etkinliğini sınamak için aynı ağdaki başka bir bilgisayardan “192.168.1.10” adresine ping atarak test edebilirsiniz. Başka bir yöntem sunucuya login olup “ifconfig” komutunun çıktısına bakabilirsiniz. SSH sunucunun kurulu olduğunu varsayarsak aynı ağdaki başka bir bilgisayar ile “ssh” üzerinden bağlanmayı deneyebilirsiniz.

Geçen yazımızda donanımsal özelliklerine göz atıp genel bilgilendirme yaptığımız Atom işlemcili ana kartımızın üzerine ev içerisindeki otomasyonunu yıkacağımız işletim sistemini kuracağız.

Bunun için benim tercihim Ubuntu 64Bit 14.04 LTS Minimal Server dağıtımı oldu. Sebebine gelince sadece alışkanlık. İsterseniz başka dağıtımlar da deneyebilirsiniz. Tamamen sizin tercihinize kalmış durumda. Bahsi geçen dağıtımı bulmak pek kolay değil o yüzden alternatiflerinin de bulunduğu adresi vereceğim: https://help.ubuntu.com/community/Installation/MinimalCD

Dağıtım o kadar hafif ki ISO boyutu sadece 37MB. İndirdiğiniz ISO’nun doğru ISO olduğunu aşağıdaki “hash”ler ile kontrol edebilirsiniz:

• MD5: 7297321c2fa6424417a548c85edd6e98
• SHA1: e1e074b4302898698977c08013e0afe5c06245e2

Edindiğimiz ISO’yu herhangi bir belleğe USB’ye ISO yazma aracı ile yazıyoruz. Yazma işlemi yapan programların arayüzleri genelde aynıdır. Bunun için harici program kuracaksanız sitesinden, paket deposundan kurulmuş yazılımı tercih edecekseniz kendi “manuel”inden kullanımı konusunda bilgi edinebilirsiniz.

• ISO’yu USB Belleğe yazma araçları:
  • UnetBootin (Linux, Windows, Mac OSX)
  • USB Image Writer (“usb-creator-*” Ubuntu ve türevlerinde paket deposundan edinebilirsiniz)

ISO’yu belleğe yazdıktan sonra makinaya takıp USB Bellekten “boot” etmemiz gerekmekte. Bunun için makineyi açtıktan sonra BIOS’un ilklenmesi sırasında (Artık genelde çoğu BIOS’ta mevcut bir özellik olan) “Boot Menu”süne giriş yapacağız. Önceki yazımda belirttiğim donanımın BIOS’unda bu menüye erişmek için “F10” tuşuna basmamız gerekiyor.

“F10” Tuşuna bastığımız zaman karşınıza çıkacak olan BOOT menüsünden USB Belleği seçtikten kısa bir süre sonra “Ubuntu Kurulum Menüsü” çıkacak.

Kurulum Menüsünden “Install” seçeneği ile kuruluma başlıyoruz. Kurulumun il adımı, kurulum aşamasındaki ekranlarda kullanmak istediğiniz dili seçmenizi sağlar (1). Sonraki ekranda ise yerel ölçü birimleri ve saat ayarlarınızın yapılabilmesi için nerede olduğunuzu seçeceğiniz menü gelir (2). Bundan sonraki adımda ise klavyenizin dilinin belirlenmesine gelir. Bu noktada “<Yes>” seçeneğini seçip klavyenin otomatik olarak tanınması için bir kaç tuşa basabilir ya da “<No>” seçeneğinden devam edip kendiniz istediğiniz bir klavye dilini seçebilirsiniz (3).

Otomatik donanım tanıma işleminden sonra yerel ağ ayarlarının yapılmasına sıra gelecek ve sizden kuracağınız sistem için bir makine isim belirlemenizi isteyecek. Bu adımda ön tanımlı olarak “Hostname” satırında “ubuntu” yazar (4). Bu ayarı yaptıktan sonra sizden size en yakın paket deposu yansısının bulunduğu ülkeyi seçmenizi isteyecek. Bulunduğunuz ülkeyi seçmeniz yeterlidir (5). Sonra sizden eğer kullanmak istiyorsanız “Proxy” ayarlarını girmenizi isteyecek. Eğer herhangi bir “Proxy” kullanmıyorsanız bu kısmı boş geçebilirsiniz. Sonrasında seçmiş olduğunuz paket deposunu kontrol edip gerekli kurulum dosyalarını o depodan indirmeye başlayacaktır. (6)

“Set up users and passwords” kısmında, genel olarak her işletim sisteminde olduğu gibi, kullanıcı (7) adı ve parola (8) belirliyoruz. Daha sonra bu kullanıcı için oluşturulacak dosyaların şifrelenmesini isteyip istemediğinizi soracak (9). Ben şimdilik bu kısmı es geçiyorum. Çünkü nasıl olsa ev kullanımı için hazırlanan bir sistem olduğundan ve kullandığımız sistemin işlemci gücünü de göz önünde bulundurarak gereksiz yüklerden kaçınıyorum.

“Configure The Clock” Kurulum, bu adımda sizin bulunduğunuz yeri baz alarak yaklaşık olarak hangi zaman alanında bulunduğunuzu tahmin eder ve buna göre saat tarih ayarlarının  NTP ile otomatik olarak düzenlenmesi için ayar yapacaktır. Onun için muhtemelen size bulunduğunuz zaman alanının “Asia/İstanbul” olarak gösterip doğru olup olmadığını soracaktır. Eğer doğru ise onaylayın, başka bir ülkedeyseniz ona göre gerekli düzeltmeyi yapıp devam ediniz.

“Partition Disk” kısmında mevcut hard disk’i nasıl bölümlemek istediğinizi belirlemeniz istenecek (10). Ben çok uğraşmaya gerek görmedim ve “Guided – use entire disk” seçeneğini seçtim (11). Böylece kurulum tüm diski otomatik olarak bölümlendirecek ve değişiklikleri yapmak için benden onay isteyecek (12). Onay verdiğiniz takdirde yapılan bölümleme işlemini diske uygulayacak ve kurulum sonraki adımdan devam edecektir. Eğer bir Super User iseniz zaten bu adımda kendi kurallarınızı koyacaksınızdır.

“Installing the base system” İşletim sisteminin temel kısmı internetten çekilerek kurulmaya başlar. İnternetten çekilmesinin yegane sebebi kurulum için “Minimal” iso kullanıyor olmamızdır.  Minimal ISO hemen hemen içeriğinde hiçbir şey barındırmamaktadır. Bu işlem internet hızınıza göre zaman alabilir (13-14). Temel işletim sistemi paketleri kurulduktan sonra sisteminizi güvende tutmak için otomatik olarak güvenlik yamalarının yapılması ile ilgili ayar gelecek. “Install security update automatically” seçeneği ile güvenlik yamalarının kurulum esnasında yapılmasını sağlayabilirsiniz (15).

“Software selection” kısmında sunucumuzda çalışmasını bekleyeceğimiz servislerin kurulması için seçim yapacağız. Ben, temel olarak minimum ihtiyacı karşılamak adına sadece  “Basic Ubuntu Server” ve uzaktan erişim sağlayabilmek için “OpenSSH Server” paketini kurdum (16). “Basic Ubuntu Server” paket içeriğinde bir takım yardımcı araçları barındırmaktadır. paket içeriğini görmek için “tasksel –task-packages server” komutu ile paket içeriğini görmeniz mümkün. Aslında bu paketi kurmasam da olur; ancak eğer kablosuz bağlantı kurmak istiyorsam, ya da screen kullanmayı seviyorsam ya da ne bileyim python ile bir takım görevler yazacaksam bu temel paketi kurmakta fayda var. Diğer servisleri, ihtiyacım oldukça yine “tasksel” yardımı ile ileride kurabiliriz.

“Install the GRUB boot loader on a hard disk” Son işlemlerden birisi “Grub” ön yükleyicinin nereye kurulacağı konusudur. “Grub” ön yükleyiciyi nereye kurmak istediğinizi soracaktır. Eğer benim sistemimde olduğu gibi tek diskli ve sadece Linux işletim sistemi barındıran bir yapıya sahipseniz “Install the GRUB boot loader to the master boot record” sorusuna “<Yes>” cevabı ile karşılık vermeniz gerek (17). Aslına bakacak olursanız zaten başka bir önyükleyici kullanmayacağınız sürece, diskinizde başka bir işletim sistemi de olsa, sisteminizde birden fazla diskte olsa bu cevabı vermeniz en mantıklısıdır. Daha profesyonel yapılar için tabi ki “<No>” seçeneğini seçip kendi yolunuzu çizebilirsiniz.

“Finish the installation” Ubuntu 14.04 Server Minimal ISO kurulumu tamamlanmış bulunmakta. Bilgisayarın yeniden başlatılıp kurduğunuz işletim sisteminin açılması için “<Continue>” seçiliyken kalvyenizden “Enter” tuşuna basın ve yeni kurmuş olduğunuz işletim sistemine adımınızı atın (18)…

Sonraki yazımızda bu sunucumuza evdeki herkesin kullanabileceği ortak bir torrent servisi kuracağız. Görüşmek üzere….